Tình trạng bất định về chính sách thương mại toàn cầu hiện nay là chưa từng có tiền lệ – Tổng giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva cảnh báo, cho rằng thuế quan của Mỹ sẽ tác động tiêu cực tới tăng trưởng kinh tế, đẩy giá cả tăng, và có thể gây tổn hại cho thị trường tài chính.
Phát biểu hôm 17/4, bà Georgieva nói “việc điều chỉnh lại hệ thống thương mại toàn cầu” mà Mỹ – nước đóng góp ngân quỹ lớn nhất trong IMF – đang tiến hành sẽ dẫn tới việc định chế này “cắt giảm đáng kể” dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Theo dự kiến, trong báo cáo kinh tế thế giới cập nhật vào tuần tới, IMF cũng sẽ nâng dự báo lạm phát, nhưng không cho rằng các chính sách thương mại của ông Trump sẽ đẩy nền kinh tế thế giới rơi vào suy thoái.
“Biến động trên thị trường tài chính đang tăng lên, và bấp bênh về chính sách thương mại hiện nay thực sự là chưa từng có tiền lệ”, tờ báo Financial Times dẫn lời bà Georgieva phát biểu tại một sự kiện.
Những bình luận này của người đứng đầu IMF được đưa ra trước thềm chuỗi sự kiện mùa xuân thường niên của IMF và Ngân hàng Thế giới (WB) dự kiến diễn ra tại Washingon vào tuần tới. Tại các cuộc gặp này, kế hoạch thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump được dự báo sẽ trở thành một chủ đề chính. Các bộ trưởng tài chính từ khắp các quốc gia trên thế giới sẽ nhân sự kiện này tiếp cận với giới chức Mỹ để thuyết phục Mỹ giảm bớt thuế suất trong kế hoạch thuế quan đối ứng mà ông Trump công bố hôm 2/4.
Hôm thứ Tư tuần này, Chủ tịch WB Ajay Banga kêu gọi cá chính phủ “quan tâm đến đàm phán và đối thoại”. “Đó là việc thực sự quan trọng trong giai đoạn này. Chúng ta làm được việc đó nhanh bao nhiêu sẽ càng tốt bấy nhiêu”, ông Banga nói về giai đoạn hoãn thuế suất cao của thuế đối ứng trong 90 ngày.
Việc điều chỉnh các dự báo kinh tế sẽ là điểm nổi bật trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới (WEO) mà IMF dự kiến cập nhật vào tuần tới. Hồi tháng 1, định chế này dự báo kinh tế thế giới tăng trưởng 3,3% trong cả năm 2025 và 2026 nhờ đà tăng trưởng mạnh của kinh tế Mỹ duy trì.
Sau khi ông Trump gây bất ngờ bằng các kế hoạch thuế quan mạnh tay hơn dự báo, nhiều tổ chức đã cắt giảm dự báo tăng trưởng kinh tế Mỹ và thế giới, trong đó có những nhận định cho rằng khả năng cao kinh tế Mỹ có thể rơi vào suy thoái.
Tuần vừa rồi, Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE) dự báo nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ chỉ tăng trưởng 0,1% trong năm nay, so với mức tăng 2,5% ghi nhận vào năm 2024.
Bà Georgieva nói thuế quan của chính quyền ông Trump là một cách phản ứng với “sự xói mòn niềm tin” một phần do một vài đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, gồm Trung Quốc và Liên minh châu Âu (EU), gia tăng trợ cấp kinh tế cho doanh nghiệp xuất khẩu. Mỹ cũng trợ cấp cho các doanh nghiệp sản xuất của nước này, thông qua những biện pháp như Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) của cựu Tổng thống Joe Biden – đạo luật miễn thuế cho các công ty trong lĩnh vực công nghệ xanh ở Mỹ.
Cả ông Trump và ông Biden đều đã nhấn mạnh rằng việc Bắc Kinh trợ cấp mạnh mẽ cho nền sản xuất trong nước Trung Quốc là một vấn đề đối với Mỹ. Ông Trump đã áp thuế đối ứng 20% lên EU và 145% lên Trung Quốc.
Bà Georgieva cảnh báo rằng nếu chính sách thuế quan còn gây ra sự bất định, thị trường tài chính toàn cầu sẽ còn phải trải qua những giai đoạn biến động mạnh, tương tự như đợt bán tháo cổ phiếu, trái phiếu kho bạc Mỹ và cả đồng USD vào tuần trước. Tổng giám đốc IMF miêu tả những diễn biến này của thị trường là “bất thường”.
“Dù bất định gia tăng, đồng USD mất giá và lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ cũng tăng mạnh” do trái phiếu bị bán ồ ạt – bà Georgieva nhấn mạnh sự “bất thường” bởi USD và trái phiếu kho bạc Mỹ thường là những tài sản an toàn được ưa chuộng mỗi khi thị trường tài chính có biến động. Bà nói rằng những diễn biến như vậy “nên được xem là một lời cảnh báo”.
Giới phân tích cũng cho rằng đồng USD sụt giá mạnh trong lúc giới đầu tư hoảng loạn đặt ra câu hỏi rằng liệu địa vị đồng tiền dự trữ toàn cầu của bạc xanh có đang bị đe dọa. “Có lẽ, những thay đổi lớn về mức độ mà Mỹ được xem là một quốc gia có những chính sách ổn định và có sự cam kết đáng tin cậy đối với các quy định và trật tự hiện tại đang có tác động tới địa vị của đồng USD”, giáo sư Brent Neiman thuộc Đại học Chicago, Mỹ nhận định.
